Efteling

Voor de voormalige buurtschap in de gemeente Loon op Zand, zie Efteling (buurtschap).

Efteling
Het Huis van de Vijf Zintuigen, de entree van de Efteling
Slagzin	Wereld vol Verwondering
Eigenaar	Stichting Natuurpark de Efteling
Opening	31 mei 1952 (geschiedenis)
Seizoen	365 dagen per jaar geopend
Oppervlakte	72 ha
Bezoekers	4,15 miljoen (2013)
Medewerkers	2200 (2010)
Omzet	€ 146 miljoen (2013)
Winst	€ 5,4 miljoen (2013)
Attracties
Totaal	36 (63 inclusief sprookjes in het Sprookjesbos)
Achtbanen	5
Darkrides	3
Waterattracties	3
Locatie
Locatie	Kaatsheuvel, Nederland
Officiële website
Efteling op RCDB
Portaal    Attractieparken

Het Kasteel van Doornroosje is het eerste sprookje dat men tegenkomt als men het Sprookjesbos inloopt via de Heksenpoort.

De Efteling is een attractiepark in de plaats Kaatsheuvel in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het is qua bezoekersaantallen en oppervlakte het grootste attractiepark van Nederland.

Als officiële openingsdatum wordt tegenwoordig 31 mei 1952 aangehouden. De geschiedenis van het park gaat echter terug tot de jaren dertig, toen op de plaats van het huidige park een sport- en wandelpark werd geopend. Hoewel het park in de beginjaren nog voornamelijk was bedoeld voor ouders met kinderen tot circa twaalf jaar, heeft de Efteling zich inmiddels ontwikkeld tot een themapark voor alle leeftijden. Het is gegroeid van een natuurpark met speeltuin, roeivijvers en een theehuis tot een volwaardig attractiepark inclusief moderne achtbanen van wereldwijd opererende bedrijven als Vekoma, Intamin AG en GCI.

Naast een attractiepark omvat de hele Wereld van de Efteling tegenwoordig ook het Efteling Theater, het Efteling Hotel, het Efteling Golfpark, het vakantiepark Bosrijk en bestaan er plannen voor verdere uitbreidingen. Jaarlijks bezoeken 4 tot 5 miljoen mensen het park. De Efteling is onderscheiden met diverse prijzen, waaronder de Pomme d'Or voor het "beste recreatiepark van Europa" (1972) en de IAAPA Applause Award voor het "beste pretpark ter wereld" (1992).

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van de Efteling voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ontstaan en ontwikkeling

De Efteling is een van de oudste nog geopende themaparken ter wereld: de Efteling werd officieel op 31 mei 1952 geopend met het Sprookjesbos. De wortels van het huidige park liggen echter al in het jaar 1935, toen het R.K. Sport- en Wandelpark op 19 mei officieel geopend werd. De plannen om een sportpark aan te leggen ontstonden al in 1933 en werden geïnitieerd door pastoor De Klijn en Kapelaan Rietra. Dit plan is later uitgebreid met een speeltuin en theehuis.

De tentoonstelling De Schoen '49 in 1949 was de aanzet tot verdere uitbreiding van het park en er werden dan ook grote stukken grond aangekocht. De toegangspoort voor de tentoonstelling zou nog lang in gebruik blijven als entree van eerst het sportpark, en later de Efteling zelf.

In 1950 werd de Stichting Natuurpark de Efteling opgericht door de toenmalige burgemeester van Loon op Zand, Reinier van der Heijden, samen met de cineast Peter Reijnders en Anton Pieck. Het doel van de stichting was: "de lichamelijke ontwikkeling en ontspanning van de inwoners der gemeente Loon op Zand en de bevordering van het toerisme naar en binnen de gemeente, een en ander in katholieke geest". Reijnders was benaderd voor de technisch creatieve invulling. Deze wist Anton Pieck te strikken voor het ontwerpen van het Sprookjesbos. Reden voor de oprichting van de Stichting Natuurpark Efteling was dat de plaatselijke economie te veel afhankelijk was van de schoen- en leerindustrie.

Binnen een tijdsbestek van twee jaar werden tien sprookjes in het park gerealiseerd: het Kasteel van Doornroosje, het Kabouterdorp, Langnek, de Sprekende Papegaai, de Chinese Nachtegaal (in 1979 vervangen door Draak Lichtgeraakt maar in 1999 in een uitgebreidere versie teruggekeerd), de Put van Vrouw Holle, Kleine Boodschap, de grot van Sneeuwwitje en op het Herautenplein De Kikkerkoning en de Magische Klok. Later zouden nog meer uitbreidingen volgen in het Sprookjesbos, met onder andere de sprookjes Roodkapje (1960), de kleine zeemeermin (1970), het meisje met de zwavelstokjes (2004) en de nieuwe kleren van de keizer (2012).

Eerste attracties

De Indische waterlelies

Op 11 mei 1956 opende de Efteling de Stoomcarrousel, de eerste grote attractie buiten het Sprookjesbos. Een andere nieuwigheid was in 1959 de bekende Holle Bolle Gijs: een prullenbak in de vorm van een sprookjesfiguur, die telkens "Papier hier! Papier hier!" zegt en na het deponeren van rommel "Dank-u-wel!". In het gehele park zijn tegenwoordig twaalf Holle Bolle Gijzen te vinden.

Ter ere van de vijftiende verjaardag van de Efteling werd het sprookje de Indische Waterlelies, dat Koningin Fabiola van België in 1955 had geschreven als een van de twaalf sprookjes in de bundel "Los doce Cuentos maravillosos", gerealiseerd in het Sprookjesbos.

Een van de belangrijkste personen in de Efteling-geschiedenis was ontwerper Anton Pieck, die vanaf de opening tot midden jaren zeventig voor het park werkte. Het sprookje van de wolf en de zeven geitjes was het laatste ontwerp van zijn hand. Hij werd als hoofdontwerper opgevolgd door Ton van de Ven. Deze werkte al sinds 1965 bij de Efteling en zijn werk behaagde Pieck wel. Voortbordurend op de formule van Pieck groeide de Efteling mede door de visie en ontwerpen van Ton van de Ven uit tot een volwaardig park dat zich ook op attractiegebied kon en kan meten met andere grote parken.

Van Sprookjesbos naar attractiepark

De Python, vanuit karretje gezien

Kort voor en tijdens de jaren tachtig was er sprake van een omslagpunt in het beleid van de Efteling. In de jaren zeventig had de Efteling te maken met teruglopende bezoekersaantallen en een grotere concurrentie en om dit op te lossen werd onder andere besloten de doelgroep uit te breiden. In 1978 vond de opening van het Spookslot plaats, de eerste attractie die volledig van de hand van Ton van de Ven was. Een nog grotere nieuwigheid werd echter geopend in 1981: de stalen achtbaan de Python. Met zijn 750 meter was het indertijd de grootste stalen achtbaan op het Europese vasteland. Snelheden tot 75 km/h konden worden bereikt, het hoogste punt is 29 meter. De Python heeft vier inversies: twee loopings en twee kurkentrekkers.

In de jaren daarna werd de Efteling verder uitgebreid met attracties die vaak niet alleen mooi aangekleed waren maar ook spannende elementen hadden. In 1982 werd de op dat moment grootste schipschommel ter wereld, de Halve Maen, geopend. Daarna volgden de wildwaterbaan Piraña, de bobsleebaan Swiss Bob en de houten achtbaan Pegasus. De 'spectaculaire attracties' werden gecompenseerd door andere attracties zoals de darkride Carnaval Festival en Monsieur Cannibale - beide gelegen in het tegenwoordige Reizenrijk. Vooral die eerste attractie - bedacht door Joop Geesink en gebaseerd op de Disney-attractie It's a Small World - stond in contrast met de andere attracties door de felle kleuren en het uiterst vrolijke thema. De attractie was desondanks erg populair en het personage Jokie de Prrretneus was jarenlang niet alleen de mascotte van de attractie, maar van de gehele Efteling.

Na een periode vol investerings- en vernieuwingsdrang keerde de Efteling zo halverwege de jaren 80 toch weer terug naar het bekende sprookjesthema. De grote attractie van het jaar 1986 was de darkride Fata Morgana, een aaneenschakeling van scènes in oosterse, Arabische stijl. Een jaar later verscheen een andere attractie met een oosters thema: de Pagode, een uitzichttoren met een hoogte van maximaal 45 meter. Ook in het Sprookjesbos werd geïnvesteerd: de Trollenkoning verscheen in 1988 in het Sprookjesbos. Twee jaar later kreeg een ander Eftelingsprookje zelfs een eigen gebied in het park. Het Volk van Laaf, een idee van Ton van de Ven, woont sinds 1990 in het Lavenlaar. Een jaar eerder had ontwerper Henny Knoet de nieuwe mascotte van het park geïntroduceerd: de tovernar Pardoes.

In 1991 werd de houten achtbaan Pegasus geopend en ontving de Efteling haar 50 miljoenste bezoeker sinds de opening in 1952. Een jaar later bestond het park 40 jaar en had de darkride Droomvlucht moeten worden geopend. Die datum werd echter niet gehaald, uiteindelijk kon de attractie pas een jaar later openen. Ondanks het niet-openen van Droomvlucht in 1992 viel er toch een positief punt voor de Efteling te noemen: het park ontving de Applause Award en mocht zich twee jaar lang het beste attractiepark ter wereld noemen. In 1996 werd het eerste madhouse ter wereld, genaamd Villa Volta, in de Efteling geopend. Hiervoor werd een publieksprijs ontvangen. In 1998 volgde de volgende nieuwe attractie: de overdekte achtbaan Vogel Rok. Tussen 1996 en 2000 was de Efteling zijdelings betrokken bij plannen om een darkride in de binnenstad van Den Haag te bouwen. Het project, Dutch History, ging om diverse redenen niet door.

In 2002 vierde de Efteling haar 50-jarig jubileum met de opening van een theater en de 3D-bioscoop "PandaDroom". PandaDroom werd gerealiseerd in samenwerking met het Wereld Natuur Fonds en toont op een scherm van 9 bij 20 meter een driedimensionale animatiefilm die met een speciaal brilletje "uit het scherm" lijkt te komen. In 2003 werd het Anton Pieckplein vernieuwd, een project van de ontwerper Michel den Dulk. Op 15 december 2004 opende de Efteling haar 25e sprookje in het Sprookjesbos: Het meisje met de zwavelstokjes, ter gelegenheid van het 200e geboortejaar van de schrijver Hans Christian Andersen in 2005. Vervolgens werd in 2009 het sprookje Assepoester aan het Sprookjesbos toegevoegd, naast Sneeuwwitje op het herautenplein. Ook in 2010 is er een sprookje bijgekomen: de sprookjesboom uit de gelijknamige kinderserie.

Met circa 3,2 miljoen bezoekers in 2007 was de Efteling het best bezochte attractiepark van Nederland. De grootste concurrenten op de Nederlandse attractieparkmarkt zijn Walibi World, dat jaarlijks ongeveer 800.000 bezoekers krijgt, Duinrell en Attractiepark Slagharen, met beide ongeveer 1.400.000 bezoekers per jaar. Op de Europese ranglijst neemt de Efteling een derde plaats in, na respectievelijk het Disneyland Park bij Parijs en Europa-Park in het Duitse Rust.

Recente geschiedenis

De Vliegende Hollander

In 2007 opende de Efteling de attractie De Vliegende Hollander in het Ruigrijk. Oorspronkelijk zouden de eerste bootjes het gebouw op 16 april 2006 verlaten, maar de opening werd uitgesteld vanwege een probleem met de takelhelling. De attractie werd een jaar later, eind maart 2007, onder veel mediabelangstelling geopend. Vanaf 1 april 2007 konden de bezoekers de attractie gebruiken. De attractie sloot echter later in het seizoen weer vanwege een grote technische storing om pas vanaf de start van seizoen 2008 weer open te gaan voor publiek. De attractie is een waterachtbaan, dat wil zeggen een combinatie van een achtbaan en een "splash" in het water. Na een gethematiseerde wachtrij en een darkridegedeelte met verschillende scènes (waaronder "varen op open zee") gaat het de takelhelling op om vervolgens na een achtbaangedeelte de voormalige kanovijver in te duiken. De Vliegende Hollander staat tegenover de plaats waar de houten achtbaan Pegasus stond, in het Ruigrijk. De kosten van deze attractie bedroegen 20 miljoen euro waarmee de attractie niet alleen de grootste, maar ook de duurste is in de geschiedenis van de Efteling, en in de hele Benelux.

In 2007 werd aan het zogenaamde Dwarrelplein een kleine nieuwigheid geopend: de waterattractie Sprookjes Waterpret. Deze is later weer afgebroken. Twee jaar later was de 100 miljoenste bezoeker sinds de opening van het park in 1952 een feit.

De Efteling voegt nog steeds uitbreidingen toe aan het Sprookjesbos. In 2008 werden twee nieuwe presentaties aangekondigd: Assepoester en de Sprookjesboom, bekend van het gelijknamige programma door Efteling Media. De uitbeelding van Assepoester werd ontworpen door Karel Willemen - eerder bekend van de Vliegende Hollander, de nieuwe Bobkarretjes, de nieuwe Pythontreinen en de vernieuwde wachtrij van Vogel Rok - die het sprookje heeft vormgegeven als het statige landhuis van de stiefmoeder van Assepoester. Het landhuis is gelegen achter de Kleyne Klaroen, een klein horecapuntje aan het Herautenplein. De Sprookjesboom opende op 1 april 2010.

De allereerste ontwerper voor attracties in de Efteling was Anton Pieck, die vooral het sprookjesbos ontworpen heeft. De opvolger van Anton Pieck was Ton van de Ven. Van de Ven heeft veel bekende attracties in de Efteling ontworpen, onder andere Fata Morgana, Droomvlucht, Villa Volta en Vogel Rok. Nadat Ton van de Ven afscheid van het park nam kwam er een ontwerpafdeling met de naam Design & Development. Een van de leidende ontwerpers in dit team is Karel Willemen. Willemen heeft onder andere de Vliegende Hollander, Joris en de Draak (houten race-achtbaan), Assepoester, de nieuwe trein voor de Python en de nieuwe gondels van de Swiss Bob ontworpen. Ook het nieuwe vakantiepark Bosrijk is voor een deel door Willemen ontworpen.

Op 1 juli 2010 opende de nieuwe houten race-achtbaan Joris en de Draak in de Efteling; een unieke dubbele achtbaan met een topsnelheid van 75 kilometer per uur. Joris en de Draak staat op de plek van de voormalige houten achtbaan "Pegasus". Middenin de achtbaan verrijst een ruim tien meter hoge draak, die een van de publiekstrekkers van de achtbaan vormt. De attractie is gebouwd door de fabrikant GCI.

Raveleijn

In 2011 opende Raveleijn, een nieuwe attractie aan het Ton van de Ven-plein, ontworpen door Sander de Bruijn. Het omvat een groot openluchttheater, een horecavoorziening en kantoren. Er is daaromheen een groot project opgezet. Raveleijn bevat daardoor een boek van Paul van Loon, een tv-serie en een Efteling-show.

In 2012 vierde de Efteling haar 60-jarig jubileum; oorspronkelijk was het de bedoeling dat ter gelegenheid daarvan de attractie Hartenhof zou openen. Dit zou een darkride worden die zich kan meten met Droomvlucht en Fata Morgana. De attractie zou centraal in het park gebouwd worden, zodat het een nieuw Efteling-icoon kan worden. De openingsdatum van Hartenhof is echter om technische redenen uitgesteld tot minimaal 2015. Het pannenkoekenrestaurant van Hartenhof, Polles Keuken, is wel geopend. Ook keerde Jokie terug als vervangende gastheer van Loeki in het Carnaval Festival. Vanwege het jubileum werd bovendien Aquanura gebouwd, een fonteinenshow in de voormalige Roeivijver. Aquanura behoort naast Dubai en Las Vegas tot de grootste fonteinenshow ter wereld. Eind 2012 deed bij tien attracties in het park de baby switch zijn intrede. Ook opende er een nieuw sprookje: De nieuwe kleren van de keizer.

In 2013 werd de parkshow Raveleijn vernieuwd, in samenwerking met het park Puy du Fou. Het sprookje Langnek werd opgeknapt. Ook kregen Droomvlucht en Fata Morgana een onride-foto, en Droomvlucht werd in een nieuw jasje gestoken met vernieuwde wachtrij, baandelen en nieuwe trollen en elfjes.

In 2014 werden restaurant het Witte Paard en de Piraña gerenoveerd en teruggebracht naar hun oude staat. Ook werden er twee nieuwe shows van Aquanura geïntroduceerd: een standaardshow en een show voor speciale evenementen, die werd ontwikkeld in samenwerking met DJ Tiësto.

Ongelukken

Zie Lijst van pretparkincidenten in de Efteling voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sfeer

Holle Bolle Gijs roept: Papier hier!

Het verhaal van Holle Bolle Gijs in rijmvorm

Drie elfjes in de darkride Droomvlucht, een attractie die de bezoekers niet alleen door themamuziek, maar ook door bijvoorbeeld geuren in een sprookjeswereld voert

Stijl

Toen de Efteling in de jaren 50 haar deuren opende, hanteerde ze een duidelijk herkenbare stijl. Verwijzend naar de tekeningen van Anton Pieck waren de gebouwtjes en taferelen gebouwd in een sprookjesachtige en typische stijl. In de typografie werd er veel gebruikgemaakt van het speciale lettertype dat Anton Pieck zelf had ontworpen. Als kleuren werden vooral "Piecks rood", "Piecks groen" en "Piecks oker" gebruikt: kleuren waarvan het leek of ze in loop der tijd vervaagd waren.

Door de jaren heen heeft de Efteling ook andere stijlen in huis gehaald. De Python is hier een goed voorbeeld van, maar ook buitenlandse invloeden (zoals de 'Thaise' Pagode en Piraña uit de tijd van de Azteken) kwamen het sprookjespark binnen. Toch probeert de Efteling nog regelmatig de Pieckstijl te hanteren.

Het uiterlijk van de Efteling werd vooral bepaald door de sfeer van de ontwerpen en de architectuur van de attracties in de bosrijke omgeving. Een van de voorwaarden die Anton Pieck stelde, was het gebruik van authentieke materialen, zodat de gebouwtjes zouden worden opgetrokken in steen en hout in plaats van decors van bordkarton. De romantische stijl van Anton Pieck, met een nostalgische hang naar het verleden, vormde de basis waarop bijna alle bestaande attracties gebaseerd zouden worden. Vooral het sprookje Het meisje met de zwavelstokjes is door Michel den Dulk op een typische Pieck-sfeer vormgegeven. Sinds enkele jaren is de Efteling steeds meer van de Anton Pieck-stijl afgestapt. Nieuwe stijlen worden zichtbaar (met name in het parkdeel Ruigrijk), waaronder die van ontwerper Karel Willemen. Eind 2008 kondigde de Efteling een nieuwe attractie 'Raveleijn' aan, die weer is geïnspireerd op de oorspronkelijke stijl van Anton Pieck.

Muziek

In 1999 werden in het hele park geluidsboxen tussen de struiken geplaatst voor enige sfeermakende parkmuziek. Onder andere het Pardoesthema van componist René Merkelbach, dat was te horen op de Pardoes Promenade, weerklonk hierdoor. In 2005 is er een nieuw thema voor de Pardoes Promenade gecomponeerd door Maarten Hartveldt. In 2012 is het oude thema van Pardoes in een nieuw jasje gestoken. Het is nu te horen op de Pardoes Promenade en de Brink. Ook is er veel jodelmuziek te horen bijvoorbeeld in de Bobslee. Er is tevens een nieuwe song gemaakt: Minou is een lekkertje! Iedereen zing mee!

Minou is toch zo lekker! O ja lalalalala!

Wikipedia, dankjewel dat dit hier 5 seconde heeft mogen staan. Sorry dat ik jullie extra werk gaf.

Opzet

Zie Lijst van attracties in de Efteling voor een overzicht van alle attracties.

Gondoletta met op de achtergrond de Pagode en op de voorgrond de rails van de Stoomtrein

De Efteling vandaag de dag bestaat uit meer dan het attractiepark, dat op zijn beurt ook weer is ingedeeld in verschillende delen. Het gehele complex omvat namelijk ook het Efteling Hotel, het golfpark en het theater. Ook vakantiepark Bosrijk maakt nu deel uit van het complex.

Attractiepark

Sinds het najaar van 1995 is het Huis van de Vijf Zintuigen in gebruik als toegangsgebouw van het attractiepark de Efteling: het werd officieel geopend in 1996 en werd ontworpen door Ton van de Ven. Het Huis van de Vijf Zintuigen doet ook dienst als toegangspoort tot Theater de Efteling. Voor die tijd lag de ingang westelijker en grensde het aan het toenmalige Westerpark, het huidige Marerijk.

Na het Huis van de Vijf Zintuigen volgt een groot plein dat overgaat in de Pardoes Promenade, een 21 meter brede laan van 270 meter lang, waaraan onder andere de Swiss Bob en het Sprookjesbos zijn gelegen. Deze werd tijdens de winter van 2000 aangelegd en komt uit op de Efteling Brink, het verdeelplein van waaruit de bezoekers de vier rijken van de Efteling kunnen betreden. De Efteling Brink werd in juli 2000 voor het publiek opengesteld.

Het park was tot het eind van de jaren negentig opgedeeld in vier parkdelen, genoemd naar de vier windrichtingen. Met de komst van de Pardoes Promenade en de Efteling Brink in 2000 kregen de vier arealen nieuwe namen: Marerijk, Anderrijk, Reizenrijk, Ruigrijk. Er zijn ook onderdelen die niet tot een van de Rijken worden gerekend.

Marerijk

Toegangsbord tot het Sprookjesbos met diverse sprookjesfiguren

Het Marerijk ligt in het westen van het park. Tot eind jaren negentig heette dit parkdeel Westerpark. Marerijk grenst in het oosten aan Reizenrijk en in het zuiden aan Anderrijk. In het Marerijk ligt een van de twee opstapplaatsen voor de Stoomtrein. Het rijk grenst aan de Pardoes Promenade, waardoor het Sprookjesbos direct te bereiken is.

De ontstaansgeschiedenis van de Efteling ligt in het Marerijk, waar in 1952 het Sprookjesbos werd geopend, waarin tien sprookjes werden uitgebeeld. Vier jaar later werd de Stoomcarrousel (1956) van de familie Janvier toegevoegd aan het park. De carrousel werd in het begin nog echt middels stoom aangedreven. Het duurde tot midden jaren 60 voordat het park weer werd uitgebreid: in 1966 met het Waterorgel en in 1969 met de Stoomtrein. In het Marerijk liggen twee stations, waarvan een toegankelijk is voor bezoekers. Het andere station ligt in het Sprookjesbos, waar figuren als de Gelaarsde Kat staan te "wachten" op de trein. In 1971 opende het Diorama haar deuren. Deze grote hal herbergt een gedetailleerde miniatuurwereld en zit net als het Waterorgel in het Carousselpaleis. Daarna werd gedurende een lange tijd niets meer aan het gebied toegevoegd. In 1990 werd het Volk van Laaf aangelegd, een fictief dorpje waar de bezoeker kennismaakt met de Laven. Het dorpje is zowel vanaf de grond als vanuit de monorail te bezichtigen. De Droomvlucht opende in 1993, een jaar na de oorspronkelijk geplande opening ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van de Efteling. De attractie is een darkride tussen kastelen met trollen, bosgeesten en elfen. Tot op de dag van vandaag is het de populairste attractie van het park. In 1996 opende Villa Volta haar deuren. In dit vervloekte huis is onder boven en boven onder. Het was de allereerste madhouse in de wereld.

In het Marerijk ligt ook het Anton Pieckplein dat in 2003 is gerenoveerd en uitgebreid met het Efteling Museum dat aan de rand van dit plein ligt. Het Ton van de Venplein, vernoemd naar de Efteling-ontwerper, is een centraal plein in het Marerijk. Dit plein was tot 1995 het entreeplein van het park en herbergt tegenwoordig een drietal attracties: Villa Volta, Droomvlucht en Raveleijn. Tevens is hier de hoofdopstapplaats te vinden voor de stoomtrein. Tussen Villa Volta en Droomvlucht is een compleet nieuwe locatie gebouwd. Sinds begin 2011 staat hier Raveleijn. Raveleijn heeft een multifunctioneel karakter door zowel plaats te bieden aan kantoorfaciliteiten als aan arrangementlocaties. De arrangementlocaties bieden plaats aan ongeveer 350 gasten. Centraal staat de middeleeuwse openluchtarena waar dagelijks nieuwe, grote parkshows plaatsvinden.

Anderrijk

Het Spookslot

Het Anderrijk ligt in het zuiden van het park. Tot eind jaren negentig heette dit parkdeel Zuiderpark. Anderrijk grenst in het oosten aan Ruigrijk en in het noorden aan Marerijk. Het rijk grenst aan de Pardoes Promenade.

De oudste attractie in het Anderrijk is de Roeivijver die in 1953 in gebruik werd genomen. Deze is in 2011 verplaatst in verband met de de bouw van Aquanura. Op deze grote vijver kunnen de bezoekers in bootjes varen. In 1978 opende het Spookslot als de eerste grote attractie buiten het Sprookjesbos. Vijf jaar later werd het parkdeel uitgebreid met de Piraña (1983), een naar de beschavingen van Midden- en Zuid-Amerika gethematiseerde wildwaterbaan, gevolgd door de Swiss Bob (1985), een bobsleebaan met een topsnelheid van 60 km/u. In 1986 opende de grote attractie Fata Morgana, een Oosters sprookje uit Duizend-en-één-nacht. De voorlopig laatste toevoeging vond in 2002 plaats, toen de Efteling in samenwerking met het Wereld Natuur Fonds de 3D-biocoop PandaDroom realiseerde.

Nabij de Piraña was tot en met seizoen 2007 tevens een Kanovijver (1953) te vinden. Zowel Joris en de Draak als De Vliegende Hollander grenst aan deze vijver. Voor de bouw van laatstgenoemde attractie is een deel van de vijver drooggelegd: voor de kano's was toen geen plaats meer.

Tijdens de Winter Efteling zijn de Piraña en De Vliegende Hollander gesloten. Bij sneeuw of vorst zijn de Swiss Bob, Joris en de Draak en de Python ook gesloten.

Reizenrijk

Carnaval Festival

Reizenrijk ligt in het noorden van het park. Tot eind jaren negentig heette dit parkdeel Noorderpark. Reizenrijk grenst in het westen aan Marerijk en in het zuiden aan Ruigrijk. Door het rijk rijdt de Stoomtrein die met een soort platte brug de Gondolettavijver oversteekt. In het Reizenrijk liggen twee restaurants, waarvan één uitzicht biedt op de vijver met de Gondoletta.

Met de invulling van het Reizenrijk werd pas in de jaren 80 begonnen. In 1981 opende de Gondoletta, waarbij bezoekers in een tow boat ride een tocht over een grote vijver maken. De attractie was bedoeld als test voor de Fata Morgana (Anderrijk), maar bleek succesvol genoeg om te blijven bestaan. In 1984 volgde Carnaval Festival, een door Joop Geesink ontworpen overdekte attractie waarbij de bezoeker een ritje maakt langs 270 poppen uit 15 landen. In 2005 werd de attractie uitgebreid met de komst van Loeki de Leeuw, een van Geesinks meest bekende creaties. Sinds de komst van de Pagode (1987) kan de bezoeker op een hoogte van 45 meter een uitzicht over het hele park worden geboden. In 1988 werd Monsieur Cannibale gebouwd, waarbij passagiers in kookpotten worden rondgedraaid. De attractie is sinds 2002 overdekt met een rieten dak. De meest recente aanwinst in het Reizenrijk is de overdekte achtbaan Vogel Rok (1998), gebaseerd op de verhalen van Sinbad de Zeeman. In 2007 werd de wachtrij van deze attractie drastisch ingekort vanwege de te grote lengte. Verder zijn er voor (kleine) kinderen de Kleuterhof en het Avonturendoolhof. In het doolhof zitten o.a. waterfonteintjes die om de zoveel tijd water spuiten.

Ruigrijk

Het schommelschip De Halve Maen

Ruigrijk ligt in het oosten van het park. Tot eind jaren negentig heette dit parkdeel Oosterpark. Ruigrijk grenst in het noorden aan Reizenrijk en in het westen aan Anderrijk. Ruigrijk bevat net zoals Marerijk een opstapplaats voor de Stoomtrein. In dit rijk zijn de spectaculaire attracties van de Efteling te vinden.

Het Ruigrijk werd net als het Reizenrijk pas in de jaren 80 ingevuld en was een poging om het attractiepark ook voor de oudere bezoeker aantrekkelijk te maken. In 1981 openden de Python, een achtbaan met loopings, en Game Gallery, waar oud-Hollandse spellen (tegen een kleine vergoeding) kunnen worden gespeeld. Een jaar later volgde het schommelschip Halve Maen (1982) en in 1984 werden de kinderattracties Polka Marina, een soort carrousel met bootjes, en De Oude Tuffer, een parcours waar T-Fords rondrijden, aan het Rijk toegevoegd. Na de opening van de inmiddels gesloopte houten achtbaan Pegasus (1991) lieten nieuwe toevoegingen in dit gebied enkele jaren op zich wachten, totdat in 2000 het Kinderspoor vanuit het Marerijk werd verplaatst. Deze attractie, waarin (jonge) bezoekers zich in treintjes voortbewegen door te trappen, stond van 1954 tot 1999 bekend onder de naam "Traptreintje". Voor de Winter Efteling wordt deze attractie verbouwd tot Langlaufbaan 't Hijgend Hert. In 2007 opende de langverwachte attractie De Vliegende Hollander, een combinatie van een achtbaan en een darkride. Na een reeks opstartproblemen, waardoor de opening meerdere keren werd uitgesteld, konden bezoekers de attractie uiteindelijk vanaf 21 maart definitief bezoeken. Sinds december 2009 staat er ook al een nieuw opstapstation voor de stoomtrein met de naam "Station de Oost", een groot 19e-eeuws gebouw compleet met eetgelegenheden en fontein dat aan de Nederlandse Koloniën doet denken.

Op 1 juli 2010 opende in het Ruigrijk een dubbele houten achtbaan met de naam Joris en de Draak. Voor de bouw van Joris en de Draak moest de houten achtbaan Pegasus verwijderd worden. Deze was in 1991 geopend, en werd medio 2009 afgebroken. Ook de radiografisch bestuurbare bootjes (1980-1984) zijn verwijderd (in november 2006).

Sinds het bestaan van de Winter Efteling is Ruigrijk in december 2005 voor het eerst grotendeels opengesteld voor publiek. In die periode is de Python echter gesloten.

Centraal Parkdeel

Standbeeld van de Pardoes op de Pardoes Promenade

Er zijn ook enkele plaatsen die niet toegewezen zijn als "rijk". Deze zijn de Efteling Brink, de Pardoes Promenade en het Dwarrelplein. Het Dwarrelplein is het plein tussen het entreegebouw en de entree van het park. Dit plein mondt uit in de Pardoes Promenade, een lange, brede laan die tot de Efteling Brink loopt.

De Efteling Brink fungeert als het verdeelplein, vanwaaruit de bezoekers alle rijken van het park kunnen bereiken. Op de Pardoes Promenade zelf zijn ook poorten: naar het Sprookjesbos, naar Fata Morgana en Bob, naar PandaDroom en Spookslot en bij werkzaamheden een afsnijroute naar het Marerijk.

Vroeger werd er door gastheer Pardoes op de Efteling Brink ook een show gegeven om de opening van de toegangspoorten naar de rijken te kenmerken.

De plannen zijn om vanaf 2016 het gebied rond de Pardoes Promenade en de Brink te veranderen in het Rijk der Fantasie. Tot die tijd behoort Polles Keuken tot het Centrale Parkdeel.

Wereld van de Efteling

Naast het attractiepark ligt het entreegebied Uitrijk. Daarnaast bestaat het complex uit nog twee rijken: Torenrijk en Bosrijk.

Uitrijk

Efteling Theater

Het Uitrijk ligt in het zuidwesten van het park, nabij de ingang. Dit rijk bestaat voornamelijk uit het Efteling Theater, waar sinds de opening in 2002 de Sprookjesshows in het zomerseizoen en de musicals in het winterseizoen op de planken staan. Vanaf 2009 is het theater niet meer te bezoeken voor parkgangers, en wordt enkel nog maar gebruikt voor musicals. Voor de parkshows wordt op dit moment Raveleijn gebruikt, een theater in middeleeuwse sfeer. Tevens functioneert dit gebouw als personeelskantoor.

Het Huis van de Vijf Zintuigen - de ingang van het park - is ook een onderdeel van het Uitrijk. Deze prominente toegangspoort staat sinds 1996 in de Efteling.

Torenrijk

Het Torenrijk is het grondgebied van het Efteling Hotel. Sinds 1992 beschikt de Efteling over een eigen hotel. Dit hotel beschikt over 122 luxueuze kamers en 16 bijzondere themasuites in stijl. Sinds 1995 bevindt zich op een steenworp afstand het Efteling Golfpark met 18 holes.

Bosrijk

Zie Bosrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Poorthuys van vakantiepark Bosrijk

Ter stimulering van meerdaagse recreatie had de Efteling gepland om een bungalowpark met circa 3800 bedden bij het attractiepark te voegen met de naam Droomrijk. Er was echter veel protest tegen de bouw omdat de plannen de natuur te veel zouden aantasten. De Brabantse Milieufederatie en Natuurmonumenten stapten hiervoor naar de Raad van State, die het plan van tafel schoof. Bovendien bezette actiegroep GroenFront! het bos. Door alle protesten werd het project uiteindelijk stopgezet, onder andere omdat Roompot, de partner van de Efteling in het project, zich terugtrok. Na veel overleg met onder andere milieugroeperingen en verschillende plannen werd het plan weer opgepakt en kwam de directie tot het besluit dat er wel een bungalowpark kan worden gebouwd. Het ging nu over een project "Bosrijk" genaamd. Met plaats voor ongeveer 1000 gasten.

Het park is 17 hectare groot en bestaat uit 203 Dorpshuysen, Boshuysen en appartementen in het Landhuys of Poorthuys, geschikt voor 4, 6 of 8 personen. Achttien huisjes en appartementen zijn VIP-accommodaties en veertien hebben speciale voorzieningen voor gehandicapten. Ook zijn in het park een Grand Café en een waterspeelplaats voor kinderen te vinden. In totaal zijn er ongeveer 1000 bedden en de thematisering en entertainment staan in het teken van Klaas Vaak. De eerste gasten werden op 11 december 2009 verwelkomd. De bouw van het park heeft € 52 miljoen gekost en is daarmee de grootste investering van de Efteling ooit. Op 18 april 2014 is fase 2 bekendgemaakt die een uitbreiding van 400 bedden omvat, te openen in zomer 2015.

Horeca en winkels

De Efteling heeft ongeveer 25 horecagelegenheden in het park. Het aanbod loopt uiteen van grote en kleine snacks tot snacks en gerechten uit de Mexicaanse (Casa Caracol), Italiaanse (Octopus), Aziatische (Toko Pagode) en oud-Nederlandse keuken. De meeste restaurants sluiten wat betreft aankleding en assortiment aan op het themagebied of de attractie(s) waar ze in of bij liggen. Zo wordt in het Ruigrijk, waar enkele maritieme attracties staan, vis verkocht bij Meermin. Aan en in de omgeving van het Anton Pieckplein worden veel traditionele producten verkocht, variërend van poffertjes en pannenkoeken tot suikerspinnen en zuur- en kaneelstokken.

De horeca in het Reizenrijk is voornamelijk geconcentreerd in één complex dat de naam 'de Ballonvaarder' draagt. Tegenwoordig bestaat het uit drie verschillende onderdelen: het bedieningsrestaurant Welkom, zelfbedieningsrestaurant De Globetrotter en evenementenlocatie De Wolkenvaarder. Restaurant Welkom, 't Poffertje, Het wapen van Raveleijn en Polles Keuken(pannenkoekenrestaurant) zijn de bedieningsrestaurants in het park; naast de genoemde restaurants in de Ballonvaarder zijn er het Witte Paard, de Gulden Gaarde (beide Marerijk) en de Octopus (Anderrijk) voor zelfbediening.

Het theater, dat tegenwoordig geen onderdeel meer van het park vormt maar er los van staat, heeft een eigen eetgelegenheid, Theaterrestaurant Applaus. Tussen het hotel en speeltuin de Kleuterhof, maar wel binnen de parkhekken, bevindt zich het snackpunt 't Korfje.

De horeca in De Efteling was in 2013 goed voor een omzet van 52 miljoen euro. Hiermee staat De Efteling op de 26e plaats van de grootste Nederlandse horecabedrijven. Vergeleken met 2012, toen de horeca met 56,1 miljoen euro goed was voor een 22e plaats, moest De Efteling 7 procent van de horecaomzet inleveren.

Naast horecagelegenheden heeft het park ook meerdere souvenirwinkels. Bij het entreegebouw bevindt zich sinds 1995 de grootste souvenirshop van het park, Efteldingen. Het merendeel van de souvenirwinkels bevindt zich in het Marerijk, dat in totaal vier van zulke verkooppunten herbergt waaronder de Loetiek, Marskramer en Dromerijen bij de uitgang van Droomvlucht. Tot slot zijn er Jokies Wereld naast Carnaval Festival, de Panda bij PandaDroom en de Bazaar bij de uitgang van Fata Morgana. De souvenirwinkels bij de attracties verkopen naast algemene souvenirs van het park ook souvenirs in de stijl van de attractie. Het park biedt de mogelijkheid om souvenirs na aankoop naar de uitgang van het park of het hotel te laten brengen.

Entertainment

Een wachter bij De Indische waterlelies in het Sprookjesbos tijdens de Winter Efteling

Voorstellingen

De belangrijkste plaats voor grote voorstellingen in de Efteling is het Efteling Theater, tussen 2008 en 2012 Theater de Efteling geheten. Hier worden parkshows en musicals gegeven. De afgelopen jaren waren er uitvoeringen van onder andere The Sound of Music en Doornroosje. Het theater maakt tegenwoordig geen deel meer uit van het park zelf, maar is een apart onderdeel binnen het gehele complex.

In Raveleijn is een nieuw openluchttheater, gelegen op het Ton van de Ven-plein tussen Droomvlucht en Villa Volta. De parkshow is vrij te bezoeken voor parkgasten. Er moeten van tevoren wel (gratis) kaarten gehaald worden bij de kaartjesautomaten. De show van Raveleijn is gebaseerd op het verhaal Raveleijn van de Efteling en Paul van Loon.

In het Sprookjesbos bevindt zich een kleinschalig openluchttheater, waar sprookjesvoorstellingen worden gegeven.

Vanaf 31 mei 2012 is in de voormalige Roeivijver de vanwege het 60-jarig jubileum gebouwde fonteinenshow Aquanura te zien.

Evenementen

De Efteling heeft ook een aantal jaarlijks terugkerende evenementen op de kalender staan.

Jaarlijks organiseert het park op 7 juli (7-7) de Dag van het Sprookje, met diverse 'sprookjesachtige' activiteiten gehouden. De datum is gekozen omdat veel sprookjes verband houden met het getal 7, zoals de 7 geitjes en de 7 dwergen.

Een belangrijk evenement in de zomer is het Zeven Pleinen Festijn, dat op zeven zaterdagen in de zomer wordt gehouden. Op deze dagen is er veel amusement, verspreid door het park. Bovendien zijn er 's avonds optredens van bekende artiesten en blijft het park op deze dagen tot 12 uur 's nachts open. Tot en met 2011 heette dit evenement de Zeven Mijls Zomer.

De Efteling is sinds 1 april 2010 het hele jaar door geopend.

Van medio november tot eind februari/begin maart is de Efteling geopend onder de naam Winter Efteling. Er zijn dan verschillende specifieke winteractiviteiten, zoals een langlaufbaan op het tracé van de traptreintjes. Tijdens de Winter Efteling zijn vrijwel alle attracties open. De Vliegende Hollander en de Piraña zijn echter gesloten en Joris en de Draak, Python, Halve Maen, Bobbaan en D’Oude Tuffer zijn alleen geopend wanneer de weersomstandigheden het toelaten. Wel is er extra entertainment, dat als compensatie voor de gesloten attracties gezien wordt.

Ligging

Oppervlakte

Qua oppervlakte is de Efteling een van de grootste themaparken van de Benelux en kan wedijveren met Disneyland Park in Parijs. Exclusief de parkeerruimte, maar met inbegrip van het dienstencentrum en andere voor het publiek niet-toegankelijke delen van het park, is de Efteling 72 hectare groot, de oppervlakte die meestal gecommuniceerd wordt.

Het park zelf is 65 hectare (publiek-toegankelijk). Het grootste gedeelte van het park wordt ingenomen door beplanting (zo'n 30 hectare), gazons (5 hectare) en waterpartijen, zoals de Kanovijver, de Gondoletta en de Vonderplas (7 hectare). Verharde wegen en pleinen zijn samen goed voor 12 hectare. De Efteling beschikt bovendien over 11 hectare aan parkeerruimte.

Ter vergelijking, het voor publiek toegankelijke gedeelte van Disneyland Park beslaat iets meer dan 56 hectare.

Bereikbaarheid

De Efteling is gelegen aan de Europalaan in Kaatsheuvel, in de nabijheid van de Midden-Brabantweg N261.

Het park is te bereiken per auto, per fiets en per bus. Er rijden pendelbussen vanaf de stations van Tilburg en Den Bosch. Voor fietsers is er een stalling aan de rechterkant van de ingang.

Economie en bestuur

Het logo van de Efteling in een bloembed, gezien vanuit de Pagode

Beheer

De Efteling is een besloten vennootschap (B.V.) met de Stichting Natuurpark De Efteling als enige grootaandeelhouder. Deze stichting is opgericht in 1950 door R.J.Th. van der Heijden, Peter Reijnders en Anton Pieck. Het bedrijf wordt geleid door twee directeuren, die worden bijgestaan door een raad van commissarissen. De directeuren hebben de leiding over vijf bedrijfsonderdelen: het attractiepark, het Efteling Hotel, het Efteling Golfpark, het Efteling Theater en Efteling Bosrijk.

Op 10 december 2013 werd bekend gemaakt dat Fons Jurgens de nieuwe voorzitter van de raad van bestuur wordt bij de Efteling. Jurgens werd op 17 april 2014 officieel benoemd. De vorige directievoorzitter, Bart de Boer, gaf tussen 1 juni 2008 en zijn aftreden op 1 september 2013 leiding aan het bedrijf tijdens een periode van sterke groei.

Personeel

De Efteling heeft in het hoogseizoen 2500 werknemers in dienst (2005). In 2000 bedroeg het aantal werknemers 1670, waarvan er 400 vaste werknemers waren (ca. 24%), 450 seizoensmedewerkers (ca. 27%) en 820 vakantiekrachten (ca. 49%).

De Efteling speelt een belangrijke rol in de lokale en regionale werkgelegenheid. Het aandeel van het toerisme in de werkgelegenheid is in Noord-Brabant het grootst in de gemeente Loon op Zand, waarin de Efteling ligt. In Loon op Zand maakt de toeristische sector 27 procent uit van de totale werkgelegenheid, terwijl dat aandeel in de gehele provincie Noord-Brabant slechts 5,6 procent bedraagt (2001). Van de vakantiewerkers in de Efteling is 85% afkomstig uit de nabije omgeving.

In 2009 kwam de Efteling in het nieuws, omdat het bedrijf werknemers en ex-werknemers zou volgen op internet. Zo werd een personeelslid aangesproken door de directie omdat hij beheerder was van de website Looopings en zich daar negatief zou hebben uitgelaten over de Efteling en haar werknemers.

Bezoekersaantallen

De Efteling werd in 2007 door 3.240.000 mensen bezocht en is daarmee de populairste dagattractie van Nederland. Het recordjaar is 2012, toen het park zo'n 4.200.000 bezoekers trok.

In het jaar 1952, het jaar waarin het Sprookjesbos werd geopend en dat wordt beschouwd als het openingsjaar, had het park 222.941 bezoekers. Het jaar ervoor werden er 50 000 bezoekers verwerkt. In 1978 werd de 25 miljoenste bezoeker ontvangen, in 1991 de 50 miljoenste (sinds 1952). In 2009 passeerde de honderd miljoenste bezoeker de toegangspoorten.

Het merendeel van de bezoekers komt uit Nederland. 94% van de Nederlanders heeft wel eens een bezoek gebracht aan de Efteling. De gebieden Vlaanderen (België), Westfalen (Duitsland) en Zuid-Engeland (Verenigd Koninkrijk) vormden rond 2006 16 procent van het bezoekersaantal. Van de gasten van het Efteling Hotel is ruim 85 procent afkomstig uit Nederland. Verder overnachten hier onder andere veel Belgen, Duitsers en Israëliërs.

Hieronder volgt een overzicht van de ontwikkeling van de bezoekersaantallen van de Efteling in de periode 1952-2013:

Entreeprijsontwikkeling

Hieronder volgt een overzicht van de ontwikkeling van de entreeprijs aan de kassa in euro's van de Efteling in de periode 1952-2014.

In de periode 1952 tot 2002 is de entreeprijs van guldens naar euro's omgerekend met een conversiefactor van 0,45378. In 1952 was de entreeprijs 0,80 gulden (0,36 euro). De prijs was 1 gulden van 1956 tot 1965. De prijs steeg tot 42 gulden in 2001 en werd 21 euro in 2002, tijdens de overgang van gulden naar euro.

Indien men online tickets bestelt, zijn deze in 2014 3 euro goedkoper.

Lijnuitbreiding

De Efteling breidt steeds meer haar activiteiten buiten het park uit. Een voorbeeld hiervan is de productiemaatschappij Efteling Media. Efteling Media is onder andere de producent van het programma Sprookjes, dat sinds 2004 op Ketnet wordt uitgezonden. De 3D-animatiereeks Sprookjesboom, die in 2006 voor het eerst werd uitgezonden op de TROS en Ketnet is ook van Efteling Media. In de serie vervullen de bekendste Sprookjesbosbewoners de hoofdrol. In 2009 volgde een ander programma: Sprookjes van Klaas Vaak, waarin Klaas Vaak sprookjes in het zand tekent. Het zandkasteel uit dit programma is te zien in Efteling Bosrijk. Er zijn bij de directie van het park zelfs ideeën voor een complete televisiezender van de Efteling.

Verder is de Efteling verbonden aan verschillende producten. Zo is in samenwerking met Friesche Vlag "Eftelingvla" ontwikkeld en kwam in maart 2008 Efteling Tycoon op de markt, een computergame van Atari waarbij de speler zelf zijn eigen virtuele attractiepark kan ontwikkelen en beheren.

Hieronder staat een overzicht van Efteling-producten:

• Ravensburger Efteling Spellen
• DrakensTaart
• Buys Efteling Zoentjes
• Efteling Schoenen
• Piramide Efteling Thee
• Efteling Cookies
• Efteling Hobbymaterialen
• Ola Efteling Wonderijsjes

• Efteling Stationery
• Bolletje Efteling Beschuit
• Efteling (voor-)Leesboekje
• Vero Efteling Snoepgoed
• Friesche Vlag Efteling Vla
• Efteling Juweeltjes
• Atari Efteling Tycoon

Efteling Radio

Op 21 juli 2008, tijdens de zevenmijlszomer, ging Efteling Radio om 10.43 van start. Aanvankelijk mocht de naam 'Radio Efteling' niet worden gebruikt van het Commissariaat voor de Media en koos de Efteling voor de naam Radio 777, maar later kreeg het attractiepark alsnog toestemming om de naam 'Radio Efteling' te gebruiken. Later werd de naam gewijzigd naar Efteling Radio. De zender wordt geleid door Arnoud Schellenberg, die eerder werkte bij 100%NL. De radiostudio is gevestigd in het Huis van de Vijf Zintuigen.

Eerst zond het station uit in een straal van 20 kilometer rondom het park en richtte het zich vooral op de bezoekers van het attractiepark, met onder andere verkeers- en parkeerinformatie, gesprekken met bezoekers en live-straatmuziek. In juli 2010 werd de etherfrequentie uitgeschakeld, waarna het radiostation doorging als landelijk kabelstation gericht op kinderen.

De zender is naast de kabel ook landelijk te beluisteren via DAB+ VHF-kanaal 11C (220,352 MHz) en via de live stream op internet.

Toekomstplannen

De Efteling heeft enkele toekomstplannen, waaronder in 2020 jaarlijks vijf miljoen bezoekers in het park te krijgen. Een ander plan is om in het park een nieuwe achtbaan te creëren en een aantal van de bestaande attracties een opknapbeurt te geven. Enkele attracties die de afgelopen jaren een opknapbeurt hebben gehad zijn onder andere de Piraña, Droomvlucht, Stoomcarrousel en Fata Morgana. Volgens een persbericht van maart 2014 gaat de Efteling 36 miljoen euro investeren in verschillende uitbreidingen. Zo komt er een nieuwe zogeheten duikachtbaan met de naam Baron 1898 en komen er in Bosrijk 400 bedden bij. De achtbaan is een investering van 18 miljoen euro, staat gepland voor 2015 en is vooral bedoeld voor de doelgroep jongeren tussen 10 en 15 jaar. Een andere attractie waar al vaker iets over te horen was is Hartenhof. Deze attractie zou 42,5 miljoen euro gaan kosten en staat gepland voor 2020.

Onderscheidingen

• 1972 - Pomme d'Or - de hoogste toeristische onderscheiding in Europa.
• 1992 - Applause Award van IAAPA voor het beste park ter wereld.
• 1999 - Big E-Award van de IAAPA1voor beste parkshow ter wereld (Efteling Sprookjesshow).
• 2001 - Big E-Award van de IAAPA1 voor beste parkshow ter wereld (Efteling on Ice).
• 2002 - Nationale Innovatieprijs voor de attractie Pandadroom.
• 2003 - Big E-Award van de IAAPA1 voor beste parkshow ter wereld (Wonderlijke Efteling Show).
• 2004 - THEA Classic Award van de IAAPA omdat de Efteling ruim 50 jaar succesvol is met uniek ontworpen attracties.
• 2008 - VVV Rob de Bes Award voor vrijetijdssector op het gebied van innovatie, gastheerschap, effectiviteit en reputatie.
• 2008 - Zoover Award voor ‘Meest kindvriendelijke hotel van Nederland’.
• 2009 - Klantvriendelijkste bedrijf van Nederland - categorie toerisme en recreatie.
• 2009 - Souvenir Award van de IAAPA in de categorie Best Toy (Sprookjesboom).
• 2010 - Vierde op de lijst van 'Sterkste merk van Nederland'.
• 2010 - Brass Ring Award van de IAAPA1 voor best Human Resources Campagne – Betovering.
• 2011 - ANWB: Leukste uitje van Nederland.
• 2011 - Cinekid Kinderkast Award: categorie fictie (Raveleijn).
• 2011 - Misset Horeca Innovatie Award voor het meest innovatieve horecabedrijf van Nederland.
• 2011 - TEA2: ‘2009 Theme Index’ - met ruim 4 miljoen bezoekers, het derde park van Europa.
• 2012 - Beste attractiepark van Nederland en België.
• 2012 - Beste website van attractieparken in Nederland en België.
• 2012 - Beste personeel van attractieparken in Nederland en België.
• 2012 - 2e plaats Star Award Europa's beste attractiepark.
• 2012 - THEA Award for outstanding achievement voor de watershow Aquanura.
• 2012 - IAAPA1 Brass Ring Award in de categorie Food & Beverage (pannenkoekenrestaurant Polles Keuken).
• 2012 - Zoover Award voor het beste attractiepark van Nederland.
• 2012 - 'Pluim van de Senaat' van de Kinderjury 2012 (Raveleijn).
• 2012 - 2e plaats categorie Best landscaping internationaal .
• 2012 - 100e Gouden Film voor Sprookjesboom de Film (voor 100.000 bezoekers).
• 2013 - Best Kids Area.
• 2013 - Best Horeca
• 2013 - Best Landscaping.
• 2013 - Zoover Award voor best gewaardeerde attractiepark van Nederland.
• 2013 - Zesde op de ranglijst ‘Sterkste Merk van Nederland.
• 2013 - Leukste Zakelijke Dagattractie van Nederland.
• 2014 - ANWB Leukste dagje uit van Nederland.
• 2014 - Diamond Themepark Awards: Beste Pretpark, Meest Kindvriendelijke Park, Park met Beste Evenementen, Beste Waterattractie (De Vliegende Hollander), Beste Concept-Attractie (Droomvlucht), Mooiste park, e-Award, Beste Fansite, tweede plaats "Beste Pretpark van Europa"

Externe links

Mediabestanden

• Officiële website
• Officiële website van het tv programma De Schatkamer van de Efteling en RTL8 Telekids

Referenties

· ·

De Efteling

Afbeeldingen · Lijst van attracties
Dag van het Sprookje · Geschiedenis van de Efteling · Hollebolle Gijs · Huis van de Vijf Zintuigen · Pardoes

· ·

Ontvangers van de I.A.A.P.A. Applause Award

1980 Magic Kingdom (VS) · 1982 Opryland USA (VS) · 1986 Epcot (VS) · 1988 Knott's Berry Farm (VS) · 1990 Europa-Park (DE) · 1992 Efteling (NL) · 1994 Universal Studios Florida (VS) · 1996 Cedar Point (VS) · 1998 Silver Dollar City (VS) · 2000 Hersheypark (VS) · 2002 Busch Gardens Europe (VS) · 2004 Holiday World (VS) · 2006 Islands of Adventure (VS) · 2008 Xetulul (GCA) · 2010 Dollywood (VS) · 2012 Ocean Park Hong Kong (CN) · 2014 Puy du Fou (F) · 2016 Busch Gardens Tampa (VS) · 2018 Xcaret Park (MX) · 2022 Tokyo DisneySea (JP)

· ·

Attractieparken in Europa

· ·

20 bestbezochte attractieparken in Europa

1. Disneyland Park · 2. Europa-Park · 3. Efteling · 4. Walt Disney Studios Park · 5. Tivoli · 6. PortAventura Park · 7. Liseberg · 8. Gardaland · 9. Legoland Windsor · 10. Puy du Fou · 11. Legoland Billund · 11. Legoland Deutschland · 13. Parque Warner Madrid · 14. Parc Astérix · 15. Alton Towers · 16. Phantasialand · 17. Thorpe Park · 18. Futuroscope · 19. Gröna Lund · 20. Chessington World of Adventures

· ·

Attractieparken in Nederland