Deze pagina geeft een overzicht van alle uitgelichte artikels en/of afbeeldingen op het portaal Vroegmoderne Tijd. Voor elke week van het jaar is er zo'n artikel en/of afbeelding. Voel u vrij om deze te bewerken door de bijhorende bewerk-link te volgen.
Uitgelicht deze week (18)
Mogolrijk
Het Mogolrijk (Perzisch: حکومت مغلیاں, Engels: Mughal) was een rijk onder een moslimdynastie in India die in 1526 werd gesticht door Zahiruddin Muhammad Babur (Baboer). De heersers van dit rijk, die de titel van grootmogol of mogol droegen, stamden af van de Turks-Mongoolse heerser Timoer Lenk.
Het was vooral Baburs kleinzoon Akbar die een hechte organisatie opbouwde, waardoor de instellingen tot in de Britse tijd de basis voor het bestuur van het Mogolrijk vormden. Door het verlenen van vele rechten wist hij op handige wijze een groot aantal hindoeheersers - waaronder de Rajput-vorsten - aan zich te binden.
Het Mogolrijk besloeg in zijn bloeiperiode (de 17e eeuw) bijna geheel het Indische subcontinent. Het telde aan het einde van de 17e eeuw waarschijnlijk tegen de 150 miljoen inwoners, niet veel minder dan het China van de Ming-dynastie en meer dan geheel Europa in die periode. In grote delen van het rijk was de invloed van de centrale staat echter tamelijk beperkt.
De landen waarover hij regeerde, vormden tezamen het grootste Europese rijk sinds dat van Karel de Grote. Met de feitelijke macht van zijn erflanden was Karel V bovendien de laatste Rooms-Duitse keizer die in de gelegenheid was om zijn universele autoriteit ook daadwerkelijk te laten gelden.
De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring of Declaration of Independence is de onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde Staten die grotendeels werd opgesteld door Thomas Jefferson en die door vertegenwoordigers van de toen 13 Amerikaanse kolonies werd aangenomen op 4 juli1776. De verklaring hield de onafhankelijkheid van de Britse monarchie in. Die onafhankelijkheid werd in de verklaring gerechtvaardigd door een aantal "waarheden" die de ondertekenaars "vanzelfsprekend" achtten: dat alle mensen gelijk geschapen zijn, dat ze door hun schepper zijn uitgerust met bepaalde rechten en dat onder die rechten valt: het recht op leven, op vrijheid en op het nastreven van geluk.
Het bestand wordt afgekondigd in Antwerpen. (Frans Hogenberg)
Het Twaalfjarig Bestand of Treves was een periode van 12 jaar van wapenstilstand gedurende de Tachtigjarige Oorlog waarin niet of nauwelijks door de opstandelingen in de Republiek en de Spanjaarden werd gevochten. Het bestand duurde van 1609 tot 1621.
De informele besprekingen begonnen in 1606. In april 1607 werd een staakt-het-vuren uitgeroepen, nadat Jacob van Heemskerk in de Slag bij Gibraltar was gesneuveld. Spanje eiste van de Republiek dat de handel op Zuid-Amerika zou worden opgegeven, de geplande West-Indische Compagnie mocht niet tot stand komen. Bij het vredesoverleg in Antwerpen werd besloten de strijd tijdelijk te staken. Het bestand ging in op 9 april1609. In 1621 werden de vijandelijkheden hervat en de oprichting van de WIC dateert dan ook uit dat jaar.
Benedictus XIV, geboren als Prospero Lorenzo Lambertini (Bologna, 31 maart1675 – Rome, 3 mei1758) was de 247e paus. Hij was het hoofd van de Katholieke Kerk van 1740 tot 1758. Hij wordt gezien als de grootste paus uit de 18e eeuw. Hij maakte zich ook zeer verdienstelijk op het gebied van canoniek recht en in de wetenschap. Benedictus was de eerste paus die het huwelijk tussen protestanten en katholieken erkende: de bulle Benedictina (declaratio) van 4 november1741 verklaarde de gemengde huwelijken die in de Lage Landen zonder de tridentijnse vorm gesloten waren, geldig.
De Slag bij Lützen was een van de meest beslissende veldslagen van de Dertigjarige Oorlog.
De Dertigjarige Oorlog duurde van 1618 tot 1648 en eindigde met de Vrede van Westfalen, de Vrede van Münster en de Vrede van Osnabrück. De dertigjarige oorlog geldt als een van de eerste moderne 'landoorlogen'. Zo kwam éénderde van de bevolking van het Heilige Roomse Rijk om het leven, en liep het land een grote achterstand in zijn ontwikkeling op.
De oorzaak en de aanleiding van de oorlog was onder meer de religieuze tegenstelling tussen de protestanten en de katholieken in Duitsland, waarbij Duitse katholieke en Duitse protestantse vorsten elkaar bestreden.
Andere oorzaken zijn meer politiek-constitutioneel van aard:
Het centralistisch beleid van de Habsburgse keizer tegenover het particularisme van de Duitse vorsten.
Het kasteel in 1715 door de ogen van Pierre-Denis Martin
Het Kasteel van Versailles (Frans: "Château de Versailles") is een kasteel en sinds 1792 een nationaal museum. In 1624 werd bij het gehucht Versailles, ongeveer 20 km ten zuiden van Parijs, een jachtslot van rode baksteen en zandsteen voor koning Lodewijk XIII opgetrokken. Zijn zoon Lodewijk XIV zou het uitbreiden tot een reusachtig bouwwerk in een 800 hectare groot domein. De eerste architect was Louis Le Vau. In 1680, onder leiding van de architect Jules Hardouin-Mansart, werd het kasteel enorm vergroot. Het interieur werd door Charles Le Brun ontworpen. Het is een van de grootste kastelen ter wereld, en staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Tijdens de Beeldenstorm werden honderden rooms-katholieke kerken, kapellen, abdijen en kloosters met hun inhoud (altaren, beelden, doopvonten, koorgestoelten, preekstoelen, orgels, kelken, schilderijen, kerkelijke boeken en gewaden) en zelfs het stucwerk aan de binnenkant totaal vernield door woedende menigten.
Op het gebied van optica schreef hij het standaardwerk Opticks, vond hij de Newton-telescoop uit en ontwikkelde hij een theorie over kleuren, gebaseerd op het prisma, dat van wit licht een zichtbaar spectrum maakt. Hij bestudeerde ook de geluidssnelheid.
Lodewijk XIV, Frans: Louis XIV (Saint-Germain-en-Laye, 5 september1638 – kasteel van Versailles, 1 september1715), bijgenaamd de Zonnekoning (le Roi Soleil) of ook wel de Grote (le Grand), was vanaf 14 mei1643 formeel koning van Frankrijk; in 1661 nam hij de macht over van zijn moeder die regentes was geweest. Tot zijn dood zette hij 54 jaar lang een sterk persoonlijk stempel op de Franse binnen- en buitenlandse politiek; de absolute monarchie bereikte in zijn regeerperiode zijn hoogtepunt. Lodewijk meende dat de koning boven de wet stond. Om dit te verklaren gebruikte hij ideeën van het Romeinse recht, waarin dat vorstelijk absolutisme religieus verantwoord werd. Onder de absolute vorst had het Franse parlement, de Staten-Generaal, in feite geen macht en ook de ministers stonden volledig onder zijn gezag.
Slag bij de baai van Vigo, de Nederlanders en Engelsen beroven de Spaanse Zilvervloot van 1 miljoen pond.
De Spaanse Successieoorlog (1701–1714) was een belangrijk Europees conflict dat ontstond na de dood van de HabsburgseKarel II van Spanje. De kinderloos gestorven Karel wilde dat zijn bezittingen naar Filips van Anjou gingen, de kleinzoon van koning Lodewijk XIV van Frankrijk. De oorlog begon toen keizer Leopold I van het Heilige Roomse Rijk, die tot Habsburgse dynastie behoorde, de erfenis opeiste voor de Habsburgse monarchie. Toen Lodewijk XIV zijn rijk agressief begon uit te breiden, sloten andere landen (de belangrijkste waren Engeland en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) zich aan bij de Habsburgers, om de Franse expansie tegen te gaan. Andere staten sloten zich aan bij de coalitie in de hoop dat ze wat gebieden konden veroveren. De oorlog vond niet alleen in Europa plaats, maar ook in Noord-Amerika, waar het conflict bekend werd als Queen Anne's War, waarbij Frankrijk nogal wat terrein verloor aan de Britten.
De oorlog duurde wel 13 jaar en werd aan beide zijden gekenmerkt door het opvallende leiderschap van generaals, in het bijzonder de Engelse hertog van Marlborough, John Churchill (voorvader van Winston Churchill). Merkwaardig genoeg streed zijn illegitieme neef James FitzJames, de hertog van Berwick, aan Franse zijde. De hertogen Villars, Vendôme en Boufflers zijn vermeldenswaardige 'maréchaux de France'.
Nieuw-Spanje strekte zich uit van het hedendaagse Costa Rica tot aan de noordelijke grens van Spanjes bezit in de Amerika's, die gedurende de tijd naar het noorden opschoof tot ver in wat tegenwoordig de Verenigde Staten is. Ook de Filipijnen en de Spaanse koloniën in het Caribisch gebied vielen onder Nieuw-Spanje, maar opereerden in de praktijk grotendeels onafhankelijk.
De West-Indische Compagnie (officieel Geoctroyeerde West-Indische Compagnie (GWIC) maar vaak afgekort tot WIC) was een organisatie die in de 17e en 18e eeuw van de Nederlandse overheid het monopolie kreeg op de handel met alle koloniën in West-Indië, dat wil zeggen de gebiedsdelen Noord- en Zuid-Amerika en West-Afrika. De WIC had echter ook een militaire doelstelling. De WIC zou de oorlog met Spanje kunnen uitbreiden naar de Spaanse koloniën, waardoor voor de Republiek een relatieve rust zou kunnen ontstaan.
Om deze bevoorradingsweg te blokkeren gaf Willem van Oranje opdracht op de weg een vesting aan te leggen. Na zijn dood werd het werk voortgezet. In 1594 werd de stad Groningen heroverd, en in 1594 werd de vesting Bourtange onderdeel van de grensverdediging van de drie noordelijke provincies Groningen, Friesland en Drenthe.
De Tachtigjarige Oorlog (in de modernere geschiedschrijving ook wel De Opstand of de Nederlandse Opstand genoemd) is de naam voor een opstand en strijd in de Nederlanden (1568-1648, met het Twaalfjarig Bestand in de jaren 1609-1621).
Deze oorlog begon als opstand van een van de rijkste gebieden van Europa tegen het machtigste rijk in Europa, het Spaanse rijk onder Filips II. Aanvankelijk trokken de uit zeventien gewesten bestaande Lage Landen min of meer gezamenlijk op, om een combinatie van religieuze, bestuursrechtelijke en fiscale redenen.
Na 1576 groeiden de noordelijke en zuidelijke Nederlanden echter steeds meer uit elkaar, vooral omdat de protestantse Reformatie in het noorden dieper wortel had geschoten en het machtscentrum van de Habsburgse bestuurders in de Lage Landen in Brussel lag. Tijdens de oorlog ontstond in 1581 de noordelijke Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, waar het calvinisme de toon aangaf. In 1585 bezegelde de val van Antwerpen de scheiding van noord en zuid. Een hechte eenheid was er overigens nooit geweest. De Zuidelijke Nederlanden bleven onder het bewind van een landvoogd die door de koning van Spanje benoemd werd. Het katholicisme bleef daar de enige toegestane godsdienst.
De trans-Atlantischeslavenhandel maakte vaak deel uit van de driehoekshandel. Naar schatting zijn er tussen 1650 en 1850 tegen de 15 miljoen mensen uit Afrika weggevoerd, uit hun geboortecontinent, waarvan er ruim 1 miljoen werden getransporteerd naar de Verenigde Staten, waar ze werden gedwongen als landarbeider aan de slag te gaan. Het Nederlandse aandeel in de mondiale slavenhandel wordt geraamd op 7 %, voornamelijk door de WIC, de West-Indische Compagnie. Ook is er met het koloniseren van Zuid-Amerika door de Spanjaarden en Portugezen sprake geweest van slavernij.
De slavenhandel begon aanvankelijk, in de late 15e eeuw en de 16e eeuw, op betrekkelijk geringe schaal, enkele duizenden slaven per jaar. Ook was het normaal dat Noord-Afrikaanse zeerovers de bemanningen van buitgemaakte Europese schepen als galeislaaf in dienst namen, tot zij eventueel werden vrijgekocht. Bijvoorbeeld admiraal Piet Hein heeft dit aan den lijve meegemaakt.
Omstreeks het midden van de 17e eeuw, toen de suikerteelt in het Caribisch gebied goed tot ontwikkeling kwam, nam deze handel explosief toe. Tegen 1700 werden er al 50.000 slaven per jaar getransporteerd.
Napoleon keerde na de slag terug naar Parijs, dat hij op 21 juni1815 bereikte, maar hij werd niet meer als keizer erkend. Een paar weken wachtte hij werkeloos op het landgoed Malmaison bij Parijs. Een poging om naar Amerika te vluchten werd verijdeld omdat de Engelsen alle havens hadden afgegrendeld. Vervolgens vroeg hij politiek asiel aan in Engeland. Hij probeerde dat op diplomatieke wijze: Laat ik mij onderwerpen aan de edelmoedigste van mijn vijanden.Napoleon kreeg asiel van de Britten, maar anders dan hij had verwacht. Hij werd als gevangene aan boord van het marineschip Northumberland vervoerd en na een tocht van 70 dagen afgezet op het verlaten eiland Sint-Helena, in het zuidelijke deel van de Atlantische Oceaan. Nog zes jaar bracht Napoleon daar door voordat hij op 5 mei1821 stierf. In 1840 werd zijn stoffelijk overschot naar Parijs overgebracht, en bijgezet in de Dôme des Invalides.
Het Mogolrijk (Perzisch: حکومت مغلیاں, Engels: Mughal) was een rijk onder een moslimdynastie in India die in 1526 werd gesticht door Zahiruddin Muhammad Babur (Baboer). De heersers van dit rijk, die de titel van grootmogol of mogol droegen, stamden af van de Turks-Mongoolse heerser Timoer Lenk.
Het was vooral Baburs kleinzoon Akbar die een hechte organisatie opbouwde, waardoor de instellingen tot in de Britse tijd de basis voor het bestuur van het Mogolrijk vormden. Door het verlenen van vele rechten wist hij op handige wijze een groot aantal hindoeheersers - waaronder de Rajput-vorsten - aan zich te binden.
Het Mogolrijk besloeg in zijn bloeiperiode (de 17e eeuw) bijna geheel het Indische subcontinent. Het telde aan het einde van de 17e eeuw waarschijnlijk tegen de 150 miljoen inwoners, niet veel minder dan het China van de Ming-dynastie en meer dan geheel Europa in die periode. In grote delen van het rijk was de invloed van de centrale staat echter tamelijk beperkt.
De entree ligt aan de Nieuwezijds Voorburgwal op No. 147, de zijde van het gebouw waar op een beeld van Atlas die de wereld draagt staat. Het gebouw is dus eigenlijk met de achterzijde naar de Dam gekeerd.
In 1813 werd het even als stadhuis door Willem I teruggegeven aan Amsterdam. Het stadsbestuur zag echter op tegen weer een verhuizing en de onderhoudskosten van het gebouw, maar wilde bovendien graag de Vorst aan de stad binden. Het liet de zaak op zijn beloop en zo is sinds 1815, na de Slag bij Waterloo en het Congres van Wenen het paleis op de Dam in Amsterdam het Koninklijk Paleis van het Nederlandse koningshuis. Sedert 1936 is het, na de overdracht van alle mogelijk nog bestaande rechten van de stad op het gebouw tegen een bedrag van 10 miljoen gulden (in hedendaagse waarde +/- € 100.000.000,=),ook onbestreden rijkseigendom.
Eugène Delacroix: La Liberté guidant le peuple Een zinnebeeld voor alle revoluties, hoewel het geassocieerd wordt met de Franse Revolutie van 1789, beeldt het schilderij de juli-revolutie van 1830 uit.
De Franse Revolutie was een politieke omwenteling in het laatste decennium van de 18e eeuw waarbij de Franse monarchie werd vervangen door een republiek. Constitutionele en ideologische veranderingen gingen gepaard met burgeroorlog en terreur. De macht en de privileges van adel en geestelijkheid werden teruggedrongen ten gunste van de geletterde burgerij. De onderste bevolkingslaag werd er niet beter van. De revolutie ontketende een periode van oorlog in Europa, die 23 jaar lang zou doorwoeden, want veel andere Europese regimes zagen, met reden, een bedreiging voor henzelf in deze ontwikkeling.
Als beginpunt geldt juni 1789, toen na meer dan 175 jaar de Staten-Generaal bijeen werden geroepen en op 14 juli de staatsgevangenis van Parijs, de Bastille, werd bestormd. Als einde van de revolutie beschouwt men de staatsgreep op de '18e Brumaire' in 1799 van Napoleon Bonaparte.
Soms wordt de naam "Franse Revolutie" ook gebruikt voor een langere periode, waarbij de napoleontische tijd (1799-1815) wordt inbegrepen. Na Napoleons nederlaag in de Slag bij Waterloo in 1815 kwam het koningshuis weer aan de macht in Frankrijk (de Restauratie). De Franse Revolutie heeft echter blijvende sporen nagelaten, zowel in Frankrijk als in Europa.
De Fransen bouwden een door vestingwerken beschermde nederzetting aan de zuidwestelijke oever van Havre Louisbourg. Ze noemden deze vesting Louisbourg. De activiteiten rond het bouwen van de vesting, de groeiende visserij op de nabijgelegen visgronden, en immigratie van het nu door de Britten bestuurde Acadië, maakten dat de plaats Louisbourg als snel groeide. Sinds 1718 was het de hoofdstad van het Île Royale.
Terwijl de vesting werd afgebouwd en de economie van Louisbourg groeide, werd de stad een belangrijke schakel in de handel tussen Frankrijk, Nieuw Frankrijk en de Franse koloniën in het Caraïbisch gebied.
Deze periode komt ruwweg overeen met de 17e eeuw. Sommigen houden als beginpunt het jaar 1602 aan, het jaar waarin de VOC opgericht werd; anderen kiezen hiervoor het jaar 1609, het beginjaar van het Twaalfjarig Bestand. Na het rampjaar1672 begon een periode van economische neergang en was de Gouden Eeuw over haar hoogtepunt heen.
De Dertien Koloniën werden gesticht tussen 1607 (Virginia) en 1733 (Georgia). Na de onafhankelijksverklaring vormden de dertien koloniën de eerste dertien staten van de VS.
In 1619 werd Coen tot gouverneur-generaal benoemd. Hij veroverde de stad Jakarta, die hij, hernoemd tot Batavia, in 1621 tot hoofdstad van Nederlands-Indië maakte. Vanwege zijn pogingen een monopolie te bemachtigen, kwam hij in oorlog met de Engelsen, uiteindelijk culminerend in de moord op Ambon, waarbij een aantal Engelsen doodgemarteld werd na verdenking van samenzwering ter omverwerping van het Nederlands gezag.
De expeditie was geen succes. De Britse admiraal Nelson vernietigde de Franse vloot, waardoor de troepen van Frankrijk werden afgesneden. In 1799 vluchtte Napoleon terug naar Parijs om daar de macht in Frankrijk te grijpen. De expeditie duurde tot 1801, toen de laatste Fransen zich overgaven.
Hoewel de expeditie weinig militair nut had, had zij wel grote betekenis voor de kennis over het Oude Egypte. Napoleon nam een aantal wetenschappers en kunstenaars mee die de piramides en andere overblijfselen van het Oude Egypte in kaart brachten. Ook werd de steen van Rosetta tijdens de expeditie ontdekt, waarmee de hiërogliefen eindelijk ontcijferd konden worden.
Willem en Maria Stuart vertrokken met een leger van 14000 huursoldaten in Nederlandse dienst en 7000 anderen (onder meer hugenoten, en Engelse en Schotse vrijwilligers) uit Hellevoetsluis naar Engeland op 11 november. De armada van Willem was, met 53 oorlogsschepen en een kleine 400 transportschepen, zo'n vier keer groter dan de Spaanse Armada van 1588. De snelheid waarmee de hele operatie werd opgezet maakte diepe indruk.
De Vereenigde Oost-Indische Compagnie (meestal afgekort tot VOC) was een uiterst succesvol Nederlands handelsbedrijf dat in de 17e en 18e eeuw het monopolie bezat op de handel tussen Europa en Azië. De VOC was lange tijd het grootste handelsbedrijf ter wereld dat op Azië voer.
De VOC was de eerste echte multinational ter wereld en wordt eveneens gezien als het eerste bedrijf dat aandelen uitgaf, teneinde de uitvaarten te kunnen bekostigen. Zelfs de Britse Oost-Indische Compagnie was tot aan het eind van het bestaan van de VOC niet zo machtig. Dat kwam vooral door de krachtige kapitaalinstroom van Antwerpenaars en Portugese joden in Amsterdam waardoor het mogelijk was de kostbare reizen te organiseren en de militaire structuur in het Oosten op te bouwen.
De Lijflandse oorlog van 1558 tot 1583 was een langdurig militair conflict tussen Moskovië en haar buren aan de westgrens over de macht in de gebieden die nu Estland en Letland vormen.
De Russische tsaarIvan IV eiste dat de Lijfse Confederatie enorme belastingen betaalde (40.000 taler) aan het Bisdom Dorpat. Het geschil eindigde met een Russische invasie in 1558. Russische troepen bezetten Dorpat en Narva, en belegerden Reval. Het doel van de tsaar was om toegang te krijgen tot de Oostzee.
De Zuidelijke Nederlanden is de naam voor de vorstendommen die na de Tachtigjarige Oorlog onder het gezag van de Spaanse koning bleven. Daarom werden zij ook de Koninklijke Nederlanden genoemd, een en ander om het onderscheid te maken met het Noordelijke of Staatse deel van de Nederlanden . Later ging men spreken van de Oostenrijkse Nederlanden nadat bij de Vrede van Utrecht in 1713 werd bepaald dat de Zuidelijke Nederlanden onder de Habsburgse monarchie kwamen. In die tijd vindt men ook de benaming Keizerlijke Nederlanden.
De vele precedenten die hij schiep gedurende zijn presidentschap worden nog steeds gevolgd. Naar hem zijn vernoemd de staat Washington, de Federale hoofdstad, diverse steden en andere geografische plaatsen. Ook zijn er vele monumenten voor hem opgericht waaronder het Washington Monument in Washington, DC, en de triomfboog in het Washington Square Park aan het begin van Fifth Avenue. Zijn portret siert de Quarter (25 cent muntstuk) en het 1 Dollar biljet.
Paus Julius II wilde de Venetiaanse invloed verminderen in Noord-Italië en had de Liga van Kamerijk gevormd, een anti-Venetiaanse alliantie met Lodewijk XII van Frankrijk,keizer Maximiliaan I, en Ferdinand II van Aragón. Hoewel de liga aanvankelijk succesvol was, zorgden spanningen tussen Julius en Lodewijk ervoor dat deze in 1510 uiteenviel en Julius zich aansloot bij Venetië tegen Frankrijk.
De Venetiaans-pauselijke alliantie groeide uit tot de Heilige Liga die Frankrijk in 1512 uit Italië verdreef. Echter, onenigheid over de verdeling van het veroverde gebied zorgde ervoor dat Venetië een alliantie aanging met Frankrijk. Onder Frans I van Frankrijk, die ondertussen Lodewijk had opgevolgd, zouden de Fransen en Venetianen door hun overwinning in de Slag bij Marignano in 1515 het terrein heroveren dat ze hadden verloren. De verdragen van Noyon en Brussel zorgden ervoor dat de kaart van Italië weer die van de status quo van 1508 was.
De Kaapkolonie was een Nederlandse en later Britsekolonie rond Kaapstad in het huidige Zuid-Afrika. Deze kolonie had eigenlijk alleen een verversingstation moeten worden van de VOC, om de reis naar India te vergemakkelijken. Door de vele scheepvaart en emigratie van Nederlanders (vooral Zeeuwen en Hollanders), en later ook Fransen, Duitsers en Engelsen groeide het uit tot een ware kolonie in de loop van de 17e eeuw. De Kaapkolonie is koloniaal bezit geweest van zowel Groot-Brittannië als Nederland.
Het Kanaat van de Krim ontstond tijdens een burgeroorlog binnen het Kanaat van de Gouden Horde, een van de vier rijken waarin het Mongoolse Rijk was opgedeeld. Tataarse bewoners van de Krim nodigden Hacı I Giray, een afstammeling van Dzjengis Khan en mededinger om de troon van de Gouden Horde, uit om kan te worden van hun gebied. Hacı I Giray accepteerde het voorstel en trok vanuit Litouwen waar hij naartoe was verbannen naar de Krim. Na een lange onafhankelijkheidsoorlog tegen de Gouden Horde werd het kanaat van de Krim in 1441 werkelijk onafhankelijk.
Voltaire, pseudoniem van François-Marie Arouet, (Parijs, 21 november1694 - Parijs, 30 mei1778) was een Frans schrijver, essayist en filosoof. Hij kan worden beschouwd als de meest prominente voortrekker van de Franse Verlichting. Nooit heeft een schrijver zo het intellectuele leven van zijn tijd beheerst als Voltaire. Goethe stelde dat Voltaire de aanstichter was van de Franse Revolutie, omdat hij de oude banden van de mensheid zou hebben losgemaakt.
In 1726 beledigde Voltaire een machtige jonge edelman, de Chevalier de Rohan. Hij werd hiervoor bestraft en kon kiezen: de gevangenis of verbanning. Voltaire koos voor verbanning. Van 1726 tot 1729 woonde hij in Engeland. Voltaire raakte geïnteresseerd in de filosofie van John Locke en de ideeën van de wis- en natuurkundige Sir Isaac Newton. Hij bestudeerde Engelands constitutionele monarchie en de religieuze tolerantie aldaar, die weliswaar niet volledig was, maar wel veel groter dan in Frankrijk. Na zijn terugkeer in Parijs schreef Voltaire de Lettres Philosophiques, waarin hij de Engelse gewoontes en instituties prees en het Newtonianisme als alternatief voor Descartes' rationalisme introduceerde. Het boek werd geïnterpreteerd als kritiek op de Franse overheid en in 1734 moest Voltaire Parijs opnieuw verlaten.
Ierland in 1609, met de belangrijkste volksplantingen en de nationaliteit van hun kolonisten
De Engelse volksplantingen in Ierland (Engels: Plantations of Ireland) behelzen een aantal pogingen van achtereenvolgende Engelse heersers in de 16e en 17e eeuw om hun greep op Ierland te verstevigen door het stichten van kolonies. Hierbij werden van het Engelse en Schotse vasteland duizenden voornamelijk protestantse kolonisten aangevoerd. Ze werden gevestigd op lokale grond die afgenomen was van, meest katholieke, edelen. De gevolgen van de volksplantingen, met name die van de grootste en succesvolste, de Ulster Volksplanting, zijn eeuwen na dato nog steeds merkbaar in het huidige (Noord)-Ierland en vormen een achtergrond voor the troubles.
Wolfgang Amadeus Mozart (Salzburg, 27 januari1756 – Wenen, 5 december1791), eigenlijk Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart, was een componist, pianist, en dirigent van klassieke muziek.
W.A. Mozart was een zogenaamd wonderkind dat op uitzonderlijk jonge leeftijd een aantal instrumenten kon bespelen en composities samenstellen. Reeds als tiener componeert hij kwalitatief hoogstaand werk. Zijn werk heeft veel invloed gehad op latere componisten, onder andere Ludwig van Beethoven en Johannes Brahms.
Het Winterpaleis ligt in Sint-Petersburg aan de oever van de rivier de Neva. Het gebouw werd in de 18e eeuw gebouwd als winterresidentie voor de Russische tsaren en is nu onderdeel van de Hermitage, een bekend Russisch museum.
Het paleis werd tussen 1754 en 1762 gebouwd in opdracht van tsarina Elisabeth I van Rusland. De Russisch/Italiaanse architect Bartolomeo Rastrelli kreeg de opdracht een paleis te bouwen dat de andere Europese, koninklijke paleizen zou overtreffen in schoonheid. De bouw van het paleis kostte veel geld en er werkten acht jaar lang wel 4000 mensen aan het project. Rastrelli was van plan de 460 kamers van het paleis in barokstijl te decoreren en hij was vastbesloten de opdracht van tsarina Elisabeth te volbrengen. Elisabeth stierf echter in 1762 en haar opvolger, Peter III, niet lang daarna. De nieuwe vorst van Rusland, tsarina Catharina de Grote, had een compleet andere smaak dan tsarina Elisabeth en zocht nieuwe architecten om het paleis in neoclassicistische stijl te voltooien. De bouw van het paleis werd in datzelfde jaar nog afgerond: het paleis bestond uit een mengeling van barok en neoclassicisme.
Een kaart met landen die het metrieke stelsel gebruiken
Het metrieke stelsel of metrische systeem gebruikt de meter als rekeneenheid voor lengte, oppervlakte en inhoud, in tegenstelling tot het oudere systeem, dat met duimen, ellen en voeten werkte. Afstand, oppervlakte en inhoud hebben nu dezelfde basiseenheid, waardoor omrekenen veel eenvoudiger wordt.
Het decreet van 18 germinal An III (7 april 1795) voorzag de invoering van het metrieke stelsel in de Franse republiek (waartoe ook de vroegere Oostenrijkse Nederlanden) behoorde), maar maakte dit systeem nog niet verplicht. Daarvoor bezat elke stad een eigen systeem van standaardmaten vastgesteld door de magistraat.
Robert Clive wordt de eerste gouverneur van Bengalen
De Britse Oost-Indische Compagnie (Engels: British East India Company, ook wel "John Company") werd opgericht bij koninklijk besluit van koningin Elisabeth I op 31 december1600. Gedurende de volgende 250 jaar werd het een van de machtigste commerciële ondernemingen van zijn tijd.
Het zwaartepunt van de handel van de Britse Oost-Indische Compagnie bevond zich in India waar hij ook bestuurlijke en militaire functies ging uitvoeren die uiteindelijk de commerciële activiteiten gingen overschaduwen.
India werd vaak de "Juweel in de kroon" ("Jewel in the Crown") genoemd. Letterlijk omdat 's wereld grootste diamant, de Koh-i-Noor, die tegenwoordig deel uitmaakt van de kroonjuwelen van het Verenigd Koninkrijk, daar werd gevonden. Figuurlijk omdat India voor de Britten het meest waardevolle land was tot de onafhankelijkheid in 1947.
Kangxi (Hanzi:康熙, Mantsjoe: Aisin-Gioro Hiowan Yei) (4 mei 1654 - 20 december 1722) was van 1661 tot 1722keizer van China onder de Qing-dynastie. Hij volgde in 1661 zijn vader Keizer Shunzhi op. Kangxi's moeder was een concubine van Shunzhi, zij kwam van de Mantsjoe Tunggiya stam en overleed in de tweede regeringsjaar van Kangxi in 1663. Zij kreeg de geëerde titel keizerin Xiao Kang Zhang. Zijn grootmoeder was de bekende Keizerin Xiao Zhuang Wen van de Mongoolse Borjigit stam. Hij was tevens initiatiefnemer van het Kangxi woordenboek.
Toen keizer Shunzhi in 1661 aan waterpokken overleed was Kangxi nog maar 7 jaar. Op 17 februari 1661 werd Kangxi officieel keizer. Zijn vader had vlak voordat hij overleed 4 regenten aangewezen die Kangxi zouden ondersteunen in het regeren: Sonin, Suksaha, Ebulin en Oboi. Sonin overleed vlak nadat zijn kleindochter, keizerin Xiao Cheng Ren, trouwde met Kangxi. Suksaha werd wegens corruptie geëxecuteerd. Oboi had nu de touwtjes in handen, want Ebulin was zijn ondergeschikte. In 1669 werd Oboi opgepakt door Kangxi, met de hulp van zijn grootmoeder. Oboi werd beschuldigd van 30 misdaden en werd ter dood veroordeeld. Zijn straf werd echter omgezet in levenslang. Na de berechtiging van Oboi had Kangxi eindelijk de volledige macht.
De Sultan Ahmetmoskee of de blauwe moskee is een moskee in Istanboel. De naam "blauwe moskee" is hoofdzakelijk internationaal gebruikelijk vanwege de vele blauwe tegels uit het stadje İznik (İznik-tegels) die vroeger te zien zijn geweest aan de binnenkant van de moskee. Na een brand echter is het meeste blauw tegenwoordig vervangen door groen, waardoor de moskee in Turkije zelf beter bekend staat als de groene moskee. De moskee ligt tegenover de Aya Sofia, en werd tussen 1609 en 1616 in opdracht van SultanAhmed I gebouwd.
Het gebouw is ontworpen door de Osmaanse architect Sedefhar Mehmet Ağa. Hij ontwierp een gebouw met een centrale koepel van 33 meter doorsnee, omgeven door een serie deelkoepels die een aflopend systeem vormen. Samen met andere koepels van bijgebouwtjes vormt het een symmetrisch geheel van perfecte visuele harmonie, waarin het oog naar de centrale koepel wordt geleid.
In 1803 werd door de Verenigde Staten een gebied van ongeveer 2,1 miljoen km² ten westen van de rivier de Mississippi voor een bedrag van 15 miljoen dollar gekocht van Frankrijk. Deze transactie wordt de Louisiana Purchase genoemd en verdubbelde ongeveer de oppervlakte van de VS.
De onderhandelingen over de aankoop tussen de VS en Frankrijk waren aanvankelijk slechts van toepassing op de stad New Orleans. President Thomas Jefferson stuurde hiervoor gezanten naar Parijs. Mede door de wens van Napoleon om de Britten te beletten het gebied te verkrijgen, alsmede zijn visie dat een sterke VS een tegengewicht kon bieden aan de Britse koloniale aspiraties in Noord-Amerika werd uiteindelijk overeengekomen om het gehele Louisiana-territorium te verkopen. De prijs kwam overeen met zo'n $7 per km2. Het verdrag werd getekend op 30 april1803 en het gebied ging officieel over in Amerikaanse handen op 20 december van dat jaar. De Londense Barings Bank was betrokken bij de financiële transactie.
Gezicht op Nieuw-Amsterdam door Johannes Vingboons, 1664
Nieuw-Amsterdam was de naam van de zeventiende-eeuwse versterkte nederzetting in de provincie Nieuw-Nederland die later zou uitgroeien tot wat nu de stad New York is. Deze Nederlandse provincie lag tussen 38 graden op Cape Hinlopen even ten zuiden van de Zuidrivier (de huidige Delaware) en 42 graden, inclusief Nieuw Holland of Cape Cod, ten oosten van de "Versche rivier" (de tegenwoordige Connecticut), met in het midden de Mauritiusrivier, Noordrivier of Grote rivier (de Hudson). Het gebied bevindt zich in de hedendaagse staten New York, Delaware, Connecticut en New Jersey. Van daaruit werden vele gemeenschappen in het gebied gesticht.
Lodewijk XV, bijgenaamd Le bien aimé (de Welbeminde) (Versailles, 15 februari1710 - aldaar, 10 mei1774) regeerde als koning van Frankrijk en als koning van Navarra van 1715 tot aan zijn dood. Hij was bij de dood van zijn overgrootvader Lodewijk XIV de enige nog levende wettige erfgenaam. In het begin van zijn regering werd hij nog de Welbeminde genoemd, maar werd later steeds onpopulairder. Vanwege zijn besluiteloosheid en de complexiteit van de problemen van het grootste koninkrijk van Europa dat hij erfde, kon hij de Franse monarchie niet moderniseren en door zijn gebrek aan moraal zou hij sterven als een van meest impopulaire koningen van Frankrijk ooit.
In 1572 ontdekte hij een nieuwe heldere ster in het sterrenbeeld Cassiopeia. Hij beschreef deze vreemde gebeurtenis in zijn boek De Stella Nova (Latijn: Over de nieuwe ster). Tegenwoordig is bekend dat het om een supernova explosie ging. Deze ontdekking maakte hem op slag beroemd in de rest van Europa. Het betekende verder dat de sfeer der sterren zoals die beschreven was door Aristoteles niet onveranderlijk was.
Hoewel Tycho's waarnemingen perfect pasten in het Copernicaanse model, was hij toch van mening dat een ander model noodzakelijk was.
Tycho publiceerde in 1588 zijn boek De Mundi Aetherei Recentioribus Phaenomenis. Daarin beschreef hij een universum met de aarde als middelpunt van de kosmos. Om de aarde draaiden de maan en wat verder weg de zon in perfecte cirkelbanen. Om de zon draaiden de planeten. Tycho deed dit omdat hij ervan uitging dat de zwaartekracht (het "natuurlijk evenwicht der dingen") alleen op de aarde voorkwam en niet daarbuiten.
Een realistisch portret uit 1799. De veteraan van vele gevechten was toen al een invalide. Hij kon vanwege een hoofdwond zijn steek alleen op deze wijze dragen.Later verloor hij nog een oog.
In 1794 verloor hij bij een gevecht in Corsica het zicht in zijn rechteroog. Zijn rechterarm werd verbrijzeld door een musketkogel toen hij in juli 1797 een galjoen van de Spaanse Zilvervloot wilde buitmaken in de haven van Santa Cruz op Tenerife. Hij leed aan periodieke koortsen als gevolg van malaria die hij opliep tijdens zijn diensttijd in het Caraïbisch gebied. Als zeeman was hij de meeste tijd zeeziek.
In 1801 nam hij als vicecommandant deel aan de zeeslag van Kopenhagen. Toen het er op leek dat de Denen gingen winnen, werd hem verteld dat er van het commandoschip een vlaggensignaal kwam met het bevel tot terugtrekken. Voor Nelson, die een overwinning nog mogelijk achtte, kwam dit bevel hoogst ongelegen. Hij zette zijn verrekijker aan zijn blinde oog en met de vaststelling ' Ik zie geen signaal ' liet hij de aanval voortzetten (De Engelse uitdrukking "To turn a blind eye" is op deze gebeurtenis gebaseerd). De slag eindigde met een zege voor de Britse vloot.
De belegering van Gdansk door Russische en Engelse troepen.
De Poolse Successieoorlog was een oorlog (1733-1738) om de opvolging op de Poolse troon, waarbij behalve Polen ook Rusland, Saksen, Oostenrijk en Frankrijk betrokken waren.
Na de dood van de Poolse koning August de Sterke in 1732 was de Poolse Sejm verdeeld over de vraag wie hem moest opvolgen. Buitenlandse mogendheden gingen zich in deze kwestie mengen.
De Franse kandidaat was Stanislaus Leszczynski, de Russische en Oostenrijkse kandidaat was Frederik August II van Saksen, de zoon van de overleden koning.
Omdat Polen veel te ver van de Franse machtssfeer af lag, hadden de Fransen geen mogelijkheid om hun kandidaat, die de schoonvader was van koning Lodewijk XV van Frankrijk, daadwerkelijke steun te bieden. De Franse eerste minister Kardinaal de Fleury besloot daarom zich te beperken tot een aantasting van de Oostenrijkse machtspositie in West-Europa. Om de Engelsen niet te provoceren om aan de oorlog deel te nemen, zag hij af van een aanval op de Oostenrijkse Nederlanden, maar beperkte hij zich ertoe om de Franse legers Lotharingen te laten veroveren op Karel van Lotharingen, de echtgenoot van de Oostenrijkse troonopvolgster Maria Theresia, en om de Oostenrijkse bezittingen in Zuid-Italië te veroveren.
De Batavia is een zeventiende-eeuws zeilschip, waarvan in de jaren 1985-1995 een replica is gemaakt. De replica is te bezichtigen op de Bataviawerf te Lelystad.
Het VOC-schip de Batavia werd tussen 1627 en 1628 op de Peperwerf in Amsterdam gebouwd. Het schip vertrok voor het eerst op 29 oktober 1628, onder bevel van schipper Adriaan Jakobsz. Eigenlijk was de leider van de expeditie opperkoopman François Pelsaert. De schipper was verantwoordelijk voor de goede vaart, maar hij moest wel bevelen aanvaarden van de opperkoopman.
.jpg)
_workshop_-_Martin_Luther_(Uffizi).jpg)
.jpg)
_-002.jpg)
.jpg)
